Το παιδί μου χτυπάει άλλους ή εμένα. Τι φταίει; Πως μπορώ να το αντιμετωπίσω;

Ερώτηση μητέρας: Το παιδί μου χτυπάει, εμένα ή και άλλα παιδάκια. Πως μπορώ να το αντιμετωπίσω; Δεν έχουμε βία στο σπίτι! Θα εκτιμούσα μια απάντηση.

Το παιδί μου χτυπάει: Εισαγωγή

Μήπως το μικρό σας ξαφνικά σταματάει και αρχίζει να σας  χτυπάει ενώ βρίσκεστε στη μέση από μια όμορφη και παιχνιδιάρικη στιγμή; Ή μήπως αυθόρμητα χτυπάει άλλα παιδιά, ακόμα και τα ίδια του τα αδέλφια; Αν ναι, επιτρέψτε μου να σας διαβεβαιώσω ότι δεν έχετε αποτύχει στην  ανατροφή των παιδιών σας! Και επίσης  όταν το μικρό σας χτυπά εσάς ή κάποιον άλλον σίγουρα δεν το έχει κατακλύσει κάποιο μυστηριώδες ξόρκι!  Δεν υπάρχει τίποτα κακό με το παιδί σας.

Κάθε φορά που ένα μικρό παιδί χτυπά κάποιον άλλον, υπάρχουν κάποιες αόρατες δυνάμεις πίσω από αυτή την πράξη. Συναισθηματικές δυνάμεις. Παρά το γεγονός ότι το παιδί σας μπορεί να έχει μια πονηρή έκφραση, ή ίσως ακόμα και να γελάει όταν χτυπά κάποιον, η επιθετικότητα του πηγάζει καθαρά από ένα συναίσθημα. Συνήθως, αυτό το συναίσθημα είναι ο φόβος. Άλλες ο θυμός ή η σύγχυση σε μια κατάσταση.

Θα ήθελα να διευκρινίσω πώς λειτουργούν αυτές οι αθέατες συναισθηματικές δυνάμεις, και τι μπορείτε να κάνετε για να τις διαχειριστείτε αποτελεσματικά. Αλλά πρώτα απ ‘όλα, θα πρέπει να γνωρίζετε ότι το παιδί σας δεν θέλει να βλάψει εσάς ή κάποιον άλλο, και σίγουρα δεν θέλει να γίνει “το κακό παιδί” στο μυαλό σας. Δεν χρειάζεται τιμωρία! Στην πραγματικότητα, η τιμωρία αυξάνει τις πιθανότητες το μικρό σας να ξαναχτυπήσει κάποιον στο μέλλον. Το μικρό σας απλά χρειάζεται εσάς!

Τα μικρά παιδιά είναι νέοι και πρόθυμοι επιστήμονες. Πειραματίζονται νύχτα-μέρα και με αυτόν τον τρόπο μαθαίνουν πώς λειτουργούν τα πράγματα. Είναι ο τρόπος που χρησιμοποιούν για να κατανοήσουν τους γονείς τους, τους φίλους τους στο παιχνίδι, και γενικά το πώς λειτουργεί ο κόσμος γύρω τους. Ένα πράγμα με το οποίο σχεδόν κάθε μικρό παιδί θα πειραματιστεί είναι να χτυπήσει κάποιον άλλον.

Μπορείτε να δείτε πως μπορείτε να διαχειριστείτε κάποια αρνητικά συναισθήματα εδώ

Το παιδί μου χτυπάει: Προσεγγίσεις

Αν είναι η πρώτη ή δεύτερη ή η τρίτη φορά που το παιδί σας χτυπάει κάποιον θα ήταν καλό να το αντιμετωπίσετε ήρεμα. Αυτό που χρειάζεται να κάνετε είναι με ήρεμες κινήσεις να πάρετε το χέρι του μικρού σας μακριά από το άτομο το οποίο χτυπάει οπότε να μη μπορέσει να το ξαναχτυπήσει. Μπορείτε να αφήσετε το μικρό σας ελεύθερο και να δείτε κατά πόσο θα το ξανακάνει.

Στην περίπτωση που ξαναδοκιμάσει μπορείτε να του κρατήσετε το χέρι ήρεμα ώστε να μη προλάβει να χτυπήσει εσάς ή κάποιον άλλον λέγοντάς του κάτι σαν : «Δεν θέλω να με χτυπήσεις». ή «Τα χέρια είναι για να χαιδεύουμε!». Αυτό που θέλετε να του δώσετε είναι πληροφορία και όχι μια εκρηκτική αντίδραση.

Εάν οι αντιδράσεις σας δεν είναι εκρηκτικές (και εφόσον το παιδί σας δεν χτυπάει εσάς ή τους άλλους συνεχώς στην καθημερινή του ζωή), τα πειραματικά του χτυπήματα θα αρχίζουν να μειώνονται μέρα με τη μέρα. Μετά από μερικές δοκιμές, το πείραμα αυτό θα χάσει την καινοτομία του, και το μικρό σας θα αρχίσει να πειραματίζεται στην αναρρίχηση, ή στο τρέξιμο, ή στο πέταγμα της μπάλας, ή παίζοντας με το ζωάκι σας.

Όσο περίεργο κι αν σας φαίνεται, αν αντιδράσετε με θυμό ή με απότομο τρόπο στο μικρό σας, η αντίδραση σας αυτή θα ενισχύσει τη συμπεριφορά του να χτυπάει σε καθημερινή βάση όλο και πιο συχνά. Όταν αντιδρούμε με θυμό ή με άγχος στα παιδιά μας, εκείνα εσωτερικεύουν αυτές τις αντιδράσεις μας. Με αυτό τον τρόπο τους προσθέτουμε επιπλέον ανησυχίες για πράγματα για τα οποία έχουν ήδη τους δικούς τους φόβους.

Το παιδί σας θα αισθάνεται την ανάγκη να ξαναχτυπήσει γιατί δεν θα έχει καταλάβει το λόγο που του φωνάξατε, ή που του δώσατε ξύλο , ή που του αρπάξατε το χέρι δυνατά και το τραβήξατε μακριά να καθίσει κάπου μόνο του για τιμωρία. Το μυαλό του σε αυτή την ηλικία δεν μπορεί να κατανοήσει τη συμπεριφορά σας. Αυτή η αντίδραση σας του προκαλεί φόβο, με αποτέλεσμα να δοκιμάζει ξανά και ξανά την ίδια συμπεριφορά στην προσπάθεια του να την κατανοήσει.

Πολύ σύντομα, κάθε φορά που θα αρχίζει να νιώθει μόνο ή φοβισμένο, το μυαλό του θα του λέει, “Χτύπα. Αυτό χρειάζεται να κάνεις όταν δεν αισθάνεσαι καλά- να χτυπάς κάποιον». Επομένως, οι μέθοδοι πειθαρχίας που πολλοί γονείς θεωρούν ότι είναι “φυσικές συνέπειες” ή “’άξιζε τιμωρία” γίνεται αναπόσπαστο μέρος ενός κύκλου συμπεριφοράς στον οποίο το παιδί πέφτει όλο και πιο συχνά κάθε φορά που δεν νιώθει καλά. Πολλές φορές δηλαδή λέμε πως το παιδί μου χτυπάει ενώ εμείς οι ίδιοι έχουμε ενισχύσει αυτή την συμπεριφορά.

Βέβαια δεν χτυπούν όλα τα παιδιά όταν νιώθουν φόβο. Δεν είναι η μοναδική ενστικτώδης ανθρώπινη αντίδραση στο φόβο. Παρόλα αυτά αποτελεί μια από τις έμφυτες αντιδράσεις μας στο φόβο. Επομένως, εάν το παιδί σας χαμογελάει καθώς χτυπάει εσάς/κάποιον άλλον ή φαίνεται απαθές, ή μόνο χτυπά όταν είναι σαφώς αναστατωμένο τότε μπορείτε με ασφάλεια να υποθέσετε ότι «αν το παιδί μου χτυπάει κάποιον αυτό συμβαίνει γιατί αισθάνεται φοβισμένο».

Το γέλιο είναι ένας από τους τρόπους με το οποίο τα παιδιά απελευθερώνουν τα συναισθήματά του φόβου. Επομένως, όταν χτυπάνε κάποιον μερικές φορές μπορούν και να γελούν. Το παιδί σας κάνει μεγάλη προσπάθεια για να απελευθερώσει την ένταση, αλλά δεν μπορεί να γελάσει αρκετά γρήγορα ώστε να σταματήσει τον εαυτό του από το να ξεκινήσει να χτυπάει κάποιον.

Τα περισσότερα μικρά παιδιά κρύβουν τα συναισθήματά του φόβου. Αντιλαμβάνονται τη δυσκολία και την αμηχανία μας ως γονείς όταν εκείνα βιώνουν τα «μεγάλα τους συναισθήματα». Προσπαθούμε να τα αποτρέψουμε να κλάψουν, τους αποσπάμε τη προσοχή όταν είναι αναστατωμένα, προσπαθούμε να διορθώσουμε “πράγματα, καταστάσεις” για να μην αναστατωθούν.

Το παιδί μου χτυπάει: Επίλογος

Στοιχηματίζω, ότι οι περισσότεροι από εμάς ως γονείς δίνουμε, σε καθημερινή βάση, τουλάχιστον 10 ισχυρά μηνύματα στα παιδιά μας  ότι δεν μας αρέσει  να μας δείχνουν πως αισθάνονται πραγματικά. Έτσι, οι φόβοι τους καλύπτονται και κινούνται υπόγεια, με αποτέλεσμα αυτά τα ισχυρά συναισθήματα να προκαλούν προβλήματα. Και τελικά αυτό που βγάζουν στην επιφάνεια δεν είναι το κλάμα ή η προσκόλληση ή τα ουρλιαχτά, αλλά να χτυπάνε, να δαγκώνουν και να σπρώχνουν τα άλλα παιδιά.

Τα κρυφά συναισθήματα προκαλούν προβλήματα. Το να χτυπάει κάποιον είναι απλά ένα σημάδι ότι ένα παιδί είναι εγκλωβισμένο στους φόβους του. Το ξύπνημα μέσα στη νύχτα, η ενούρηση, τα ξεσπάσματα, η άρνηση να δοκιμάσει νέα πράγματα, το πιπίλισμα του αντίχειρα, και γενικά άλλοι επιλεκτικοί τύποι συμπεριφοράς μπορούν να είναι σημάδια ότι το παιδί σας έχει “καταπιεί” τα συναισθήματά του, και ότι είναι δύσκολο για το ίδιο να διαχειριστεί αυτά τα αποθηκευμένα συναισθήματα.

---

Άντζελα Κρητικού

Ψυχολόγος | Ψυχοθεραπεύτρια

---

*Το KidNest παρέχει μια μεγάλη γκάμα σεμιναρίων που σκοπό έχουν να βοηθήσουν τους γονείς να ανταποκριθούν σε όλες τις προκλήσεις της γονεϊκότητας αποτελεσματικά. *

Μπορείτε επίσης να κλείσετε ραντεβού μαζί μου για μια διαδικτυακή συνεδρία συμβουλευτικής γονέων