Τα όρια στα παιδιά είναι ένα σημαντικό κομμάτι της διαπαιδαγώγηση τους. Ο καθορισμός των προσωπικών ορίων αλλά και η αναγνώριση των ορίων που μας βάζουν οι άλλοι, είναι υψίστης σημασίας στις ανθρώπινες σχέσεις και αποτελεί θεμέλιο του σεβασμού.

Η διατήρηση των ορίων όμως είναι ένα πολύπλοκο ζήτημα. Αν δεν έχετε συνηθίσει να εξετάζετε τα δικά σας όρια, μπορεί να νιώσετε άβολα όταν αρχίσετε να το κάνετε ως ενήλικας στα παιδιά. Γι΄αυτό είναι σημαντικό να διδάσκουμε τα όρια στα παιδιά από την αρχή της ζωής. Όσο νωρίτερα ένα παιδί μάθει για τα δικά του όρια και δει την σημασία του σεβασμού και της αλληλοκατανόησης στις ανθρώπινες σχέσεις τόσο πιο εύκολο θα είναι το ταξίδι του σε όλη τη ζωή.

Τι είναι τα προσωπικά όρια;

Ο όρος «προσωπικά όρια» καλύπτει μια σειρά από αλληλεπιδράσεις και σχέσεις. Τα όριά μας θα αλλάξουν αναγκαστικά ανάλογα με το μέρος που βρισκόμαστε, τα άτομα με τα οποία αλληλεπιδρούμε και την δική μας άνεση.

Τα «προσωπικά όρια» ισχύουν και για διάφορες καταστάσεις. Τα όρια διέπουν τους ορισμούς μας για τον προσωπικό χώρο, πόσο άνετα νιώθουμε με το δανεισμό χρημάτων, αν οι απόψεις για τον εαυτό μας μπορούν να αντέξουν την εξωτερική πίεση και άλλες παρόμοιες κοινωνικές καταστάσεις. Για να διδάξετε στα παιδιά τη σημασία των προσωπικών ορίων, είναι χρήσιμο να κατανοήσουμε τις πολλές εκδηλώσεις που έχουν αυτά τα όρια στις σχέσεις μας.

Η ποιότητα των ορίων και τα όρια στα παιδιά

Ενώ είναι υγιές να έχουμε προσωπικά όρια, δεν είναι εξ ορισμού όλα τα προσωπικά όρια υγιή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα προσωπικά μας όρια μπορεί να είναι πολύ άκαμπτα, εμποδίζοντας την προσαρμογή ή την προσωπική ανάπτυξη.

Σε άλλους, μπορεί να είναι πολύ ανοιχτά, με αποτέλεσμα να αναλαμβάνουν περισσότερα από όσα μπορούν να χειριστούν ή να ταλαντευόνται πολύ εύκολα σε επιλογές και αποφάσεις. Για να διδάξουμε τα παιδιά τι κάνει ένα όριο «υγιές», οι γονείς θα πρέπει να γνωρίζουν πώς να προσδιορίζουν τα χαρακτηριστικά των ανθυγιεινών ορίων, πρώτα ατομικά για τον εαυτό τους και ύστερα να περάσουν στα όρια των παιδιών.

• Άκαμπτα όρια: Όταν τα προσωπικά όρια γίνονται πολύ άκαμπτα, μπορούν να κάνουν τους ανθρώπους να κλειστούν στον εαυτό τους. Μπορούν να αποτρέψουν τη δημιουργία συναισθηματικών δεσμών τόσο σε ρομαντικές όσο και σε μη ρομαντικές σχέσεις, καθώς είναι πιο δύσκολο να μοιράζεστε σκέψεις και συναισθήματα ανοιχτά και ειλικρινά.
• Πορώδη όρια: Τα προσωπικά όρια που στερούνται δομής μπορούν να μας κάνουν να γίνουμε υπερβολικοί με άλλους ανθρώπους. Άτομα με πορώδη όρια μπορεί να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο να πουν «όχι», οδηγώντας τους να συμμετέχουν υπερβολικά και να αισθάνονται υπεύθυνοι για τα προσωπικά διλήμματα και το δράμα των άλλων.
• Υγιή όρια: Όταν τα όριά μας είναι υγιή, μπορούμε να προσδιορίσουμε τα όριά μας, να είμαστε σίγουροι για τις απόψεις μας και να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας όταν είναι απαραίτητο.

Τύποι ορίων

Υλικά όρια στα παιδιά

Τα υλικά όριά διέπουν τον τρόπο προσέγγισης του δανεισμού χρημάτων και άλλων αγαθών. Ακόμα και τα μικρά παιδιά πρέπει να είναι εξοικειωμένα με τα υλικά όρια, καθώς οι γονείς τους διδάσκουν μαθήματα σχετικά με το να μοιράζονται ή να σέβονται τα παιχνίδια και τα αντικείμενα άλλων παιδιών.

Φυσικά όρια στα παιδιά

Τα φυσικά όρια επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο ορίζουμε τον προσωπικό χώρο και την άνεση μας με τη φυσική αφή. Η σωματική ακεραιότητα, ή το δικαίωμα στη φυσική αυτονομία, είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό μάθημα για τα παιδιά. Οι γονείς μπορούν να δείξουν στα παιδιά πώς να σέβονται τα φυσικά όρια, για παράδειγμα, χωρίς να τους αναγκάζουν να αγκαλιάσουν ή να φιλήσουν τα μέλη της οικογένειας όταν δεν το επιθυμούν. Αυτό ενισχύει το γεγονός ότι οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα να λένε «όχι» στη φυσική επαφή.

Ψυχικά όρια στα παιδιά

Αναφέρονται επίσης ως διανοητικά όρια. Τα διανοητικά όρια μας επιτρέπουν να διαμορφώσουμε τις δικές μας σκέψεις και να μας βοηθήσουν να τοποθετηθούμε στις συζητήσεις μας με άλλους. Τα υγιή ψυχικά όρια μας επιτρέπουν να έχουμε ανεξάρτητες απόψεις και εμπιστοσύνη στις δικές μας θέσεις.

Ωστόσο, τα υπερβολικά άκαμπτα νοητικά όρια μπορεί να μας κάνουν απόλυτους και ανίκανους να αλλάξουμε απόψεις όταν παρουσιάζονται νέες πληροφορίες ή μια νέα προοπτική.

Συναισθηματικά όρια στα παιδιά

Τα συναισθηματικά όρια είναι τα πιο σημαντικά για τη διατήρηση, αλλά μπορούν επίσης να είναι τα πιο δύσκολα. Τα υγιή συναισθηματικά όρια μας βοηθούν να παραμείνουμε ανεξάρτητοι, επιτρέποντάς μας να διαχωρίσουμε τις ανάγκες, τις επιθυμίες και τα συναισθήματά μας από αυτές των φίλων και των αγαπημένων μας. Μας εμποδίζουν επίσης να κατηγορούμε αδικαιολόγητα τους άλλους για τα δικά μας συναισθήματα ή, αντίθετα, να αποδεχόμαστε την ευθύνη για τα συναισθήματα των άλλων.

Διδάσκοντας υγιή όρια στα παιδιά

Ορίστε ένα καλό παράδειγμα
Όπως και με πολλά άλλα μαθήματα που περνούν από γονείς σε παιδιά, η διδασκαλία των παιδιών για υγιή όρια είναι ευκολότερη όταν οι γονείς μπορούν να είναι το φωτεινό παράδειγμα. Καταγράψτε τα προσωπικά σας όρια και κάντε μια ειλικρινή αξιολόγηση.

Ξεκινήστε ρωτώντας στον εαυτό σας τις ακόλουθες ερωτήσεις.

• Διαχειρίζεστε τα όριά σας με συνέπεια;
• Είναι τα όρια που ορίζετε υγιή, άκαμπτα ή πορώδη;
• Όταν πρέπει να επιβάλλετε τα όριά σας στα παιδιά, κάνετε πρώτα μια συζήτηση μαζί τους ή όχι;

Ελέγξτε περιοδικά τον εαυτό σας σχετικά με την κατάσταση των προσωπικών σας ορίων, διατηρώντας τα υγιή, και τα παιδιά σας θα έχουν ένα ισχυρό παράδειγμα που θα ακολουθούν καθώς μεγαλώνουν.

Τονίστε την εμπιστοσύνη και τη συναισθηματική νοημοσύνη

Τα υγιή όρια συχνά απαιτούν να είμαστε σίγουροι για τις απόψεις, τις επιθυμίες και τις ανάγκες μας. Προκειμένου να οικοδομήσουν αυτήν την εμπιστοσύνη, τα παιδιά πρέπει να μάθουν πώς να προσδιορίζουν τι χρειάζονται, πού αρχίζουν ή τελειώνουν τα όριά τους και τους τύπους αλληλεπιδράσεων με τις οποίες νιώθουν άνετα.

Οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να δημιουργήσουν συναισθηματική νοημοσύνη μέσω της ανοιχτής και ειλικρινής συζήτησης. Συζητήστε συχνά για τα συναισθήματα με όρους κατάλληλους για την ηλικία και ενθαρρύνετε τα παιδιά να αναδείξουν τα συναισθήματά τους χωρίς ντροπή.

Μόλις το παιδί σας είναι αρκετά μεγάλο, κάντε του ερωτήσεις που θα το βοηθήσουν να κατανοήσει καλύτερα τα κίνητρα και τις αντιδράσεις του. Μπορείτε να ξεκινήσετε με ερωτήσεις όπως:

• Πώς σε έκανε να νιώσεις;
• Γιατί νομίζεις ότι ένιωσες έτσι;
• Θα έκανες κάτι διαφορετικό την επόμενη φορά;

Διδάξτε τους ότι είναι εντάξει να πείτε «Όχι»

Το να είσαι σε θέση να πεις «όχι» είναι μια βασική δεξιότητα που κάθε παιδί πρέπει να μάθει καθώς ισχύει για τα προσωπικά όρια όλων των τύπων. Είτε απορρίπτει ένα αίτημα δανεισμού χρημάτων, αρνείται να δεχτεί αδικαιολόγητη ευθύνη ή επιβάλλει τον προσωπικό του χώρο, λέγοντας «όχι» είναι απαραίτητο μέρος πολλών ανθρώπινων αλληλεπιδράσεων.

Ωστόσο, παρά τη βασική του φύση, το να λέμε «όχι» μπορεί να προκαλέσει σε πολλούς από εμάς ταλαιπωρία και μια δυσφορία που μπορεί να χρειαστεί να συνηθίσουμε.

Εξασκηθείτε από νωρίς και δουλέψτε τα όρια συχνά με το παιδί σας. Περάστε διαφορετικά σενάρια – λέγοντας όχι σε ένα μέλος της οικογένειας που ζητάει μια αγκαλιά, για παράδειγμα, θα ακούγεται διαφορετικό από το να λέτε όχι στην πίεση των φίλων του φίλου σας – και υπογραμμίστε ότι ένα απλό “όχι” είναι μερικές φορές περισσότερο από αρκετό.

Ενώ εξασκείστε στο πώς να λέτε όχι, παρακολουθήστε συζητήσεις σχετικά με τον τρόπο αντίδρασης σε αυτό το όχι βρισκόμενη από την άλλη πλευρά. Η κατανόηση της κατάστασης από την αντίθετη μεριά, μπορεί να δώσει στο παιδί σας μια πολύ συγκεκριμένη εικόνα. Θα μάθει ότι το «Όχι» ενός άλλου ατόμου αξίζει τον σεβασμό και αρκεί για να θέσει τα όρια του στις δικές του σχέσεις.

Τα υγιή προσωπικά όρια είναι απαραίτητα για τις υγιείς σχέσεις και οι γονείς θα πρέπει να αρχίσουν να διδάσκουν τα όρια στα παιδιά από μικρή ηλικία. Βοηθήστε τα παιδιά να οικοδομήσουν εμπιστοσύνη στη δική τους συναισθηματική υγεία, συζητώντας για τους διαφορετικούς τύπους ορίων και γιατί μας βοηθούν.

Η καθιέρωση υγιών ορίων μπορεί να είναι κουραστική και καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, μπορεί να αισθάνονται αβέβαια όταν θέτουν σε εφαρμογή τις συζητήσεις που είχαν μαζί σας. Αλλά με αγάπη και υποστήριξη, θα είναι σε θέση να δεσμευτούν για τη διατήρηση των προσωπικών τους ορίων και οι σχέσεις τους θα είναι όλο και πιο όμορφες.

Δείτε μια αναλυτική περιγραφή των ορίων στα Αγγλικά πατώντας εδώ

Αν αντιμετωπίζετε κάποιο πρόβλημα με τα όρια ή νομίζετε πως θέλετε κάποια καθοδήγηση στην καθημερινότητα μπορείτε να μας στείλετε μήνυμα.